گفته میشود ماهی حاوی مقادیر زیادی اسیدهای چرب است. اما آیا هیچ منبع دیگری برای این مکملهای غذایی وجود ندارد؟ ریزجلبکها قادرند مکملهای غذایی مانند امگا-۳، و آنتی اکسیدان تولید کنند و محققان اروپایی معتقدند که استفاده از این گونههای تکسلولی میتواند تحولی بزرگ در صنعت تولید مواد غذایی و لوازم آرایشی ایجاد کند.
ریزجلبکها یکی از منابع طبیعی اسیدچرب و آنتیاکسیدان به شمار میآیند. زیستشناسان اروپایی مشغول انجام پروژهای برای جداسازی این مواد از ریزجلبکها هستند. این طرح موسوم به «استخراج امگا ۳ و آستاکسانتین از ریزجلبک» VOPSA2.0 در شمال اسپانیا انجام میشود.
در اینجا از چهار گونه ریزجلبک بیشتر استفاده میشود. اما ریزجلبکها قبل از هر چیز نیاز به مراقبت دارند. شرکت زیستفناوری اسپانیایی موسوم به NEOALGAE با این طرح اروپایی همکاری میکند.
داوید سوارس، زیستشناس این شرکت درباره شرایط رشد و نمو ریزجلبکها میگوید: «ریزجلبکها در واقع گیاهان ریزی هستند که برای رشد و نمو به منبع نور طبیعی یا مصنوعی نیاز دارند. دمای هوا نیز مهم است. در نتیجه برای ایجاد شرایط پایدار دما آنها در این گلخانه نگه میداریم. دمای ایدهال برای ریزجلبکها بین ۱۵ و ۲۰ درجه سانتیگراد است. میکروجلبکها همچنین باید به طور مداوم در حال حرکت باشند تا نور کافی به تک تک شان برسد و سوخت و سازشان به درستی انجام شود.»
در اینجا از دانشمندان اروپایی این طرح میگویند در فرایند جداسازی اسیدهای چرب و آنتیاکسیدان از ریزجلبکها از هیچگونه حلال شیمیایی استفاده نمیشود.
زیستشناسان اروپایی برای جداسازی امگا-۳ و آنتی اکسیدان از ریزجلبکها از تکنیک «استخراج با سیال فوق بحرانی» استفاده میکنند.
سیال فوق بحرانی حالتی است که در آن مرزی بین دو فاز مایع و گاز وجود ندارد. دی اکسید کربن و آب بهعنوان یکی از سیالات فوق بحرانی، غشاء ریزجلبکها را خرد میکند.
ویکتور کاسادو بانارس، متخصص علوم تغذیه در باره فرایند استفاده از «سیال فوق بحرانی» آب و دیاکسیدکربن میگوید: «دیاکسید کربن را در دما وفشار بسیار بالا به ریزجلبکها تزریق میکنیم. فشار گاهی به ۳۰۰ تا ۴۰۰ بار میرسد. به این ترتیب محلولی داریم که حاوی گاز و روغن ریزجلبک است. سپس فشار محلول را به فشار جو میرسانیم. دی اکسیدکربن آزاد شده در هوا، برای استفاده در فرایندهای بعدی بازیافت و روغنهای حاصل از ریزجلبک نیز در انتهای ظرف جمع میشود.»
ماهی منبع اصلی اسیدهای چرب امگا ۳ است. اما فرایند جداسازی و استخراج اسیدهای چرب از ماهی عموما کارآمد و پایدار نیست.
زیستشناسان اروپایی معتقدند ریزجلبکها جایگزین مناسبی برای ماهی به شمار میآیند.
ماریا آلوارس، زیست شناس شرکت زیستفناوری NEOALGAE و هماهنگکننده طرح «استخراج امگا ۳ و آستاکسانتین از ریزجلبک» میگوید: «میزان امگا ۳ موجود در ریزجلبکها به مراتب بیشتر از ماهی است. نکته مهم دیگر این است که امگای ۳ موجود در ریزجلبکها نیز بسیار طبیعی تر است. ماهی خودش امگا۳ تولید نمیکند، بلکه با خوردن ریزجلبک آن را جمع میکند. با این فرایندی که در این طرح استفاده میکنیم ما به منبع اصلی اسیدهای چرب امگا ۳ دسترسی داریم.»
شرکتهای تولید مکملهای غذایی و محصولات آرایشی و بهداشتی از آنتی اکسیدان و اسیدها چرب استخراج شده از ریز جلبکها استفاده میکنند.
اما همانطور که مدیر عامل شرکت NEOALGAE میگوید گام بعدی افزایش رقابتپذیری این محصولات در بازار است.
او میافزاید: «این روش (استخراج امگا ۳ و آنتی اکسیدان از ریزجلبک) در حال حاضر بسیار پرهزینه و در نتیجه محصولاتی هم که با این تکنیک تولید میشوند هم بسیار گران هستند. اما زمانی که ما شروع به تکمیل و گسترش این روش کنیم، قیمتها باید متعادل شود. همچنین امیدواریم قوانین اروپا نیز برای استخراج امگا ۳ و آنتی اکسیدان با استفاده از حلالهای شیمیایی تغییر کند. تا آن موقع روشی که بکار میبریم گسترده و در نتیجه قیمت محصولات نیز کمتر میشود.»
در حال حاضر تقاضای سالانه در جهان برای امگا ۳، ۲۶هزار تن برآورد میشود و انتظار می رود محصولات تولید شده از ریزجلبکها بازار وسیعی را از آن خود کنند.
